Skomplikowana i Niepewna Droga Recyklingu PET w Polsce
Zgniatamy pustą butelkę PET, wrzucamy do żółtego pojemnika i odchodzimy z wewnętrznym poczuciem „zrobienia czegoś dobrego”. Butelka w magiczny sposób zniknie i odrodzi się nowa. Ale to jedynie komfortowy mit.
Zgniatamy pustą butelkę PET, wrzucamy do żółtego pojemnika i odchodzimy z wewnętrznym poczuciem „zrobienia czegoś dobrego”. Butelka w magiczny sposób zniknie i odrodzi się nowa. Ale to jedynie komfortowy mit.
Serce Systemu – Chaos Sortowni i Wielka Selekcja
Butelka rozpoczyna podróż w nieciekawym towarzystwie. W Polsce żółty kontener to pojemnik zbiorczy na „metale i tworzywa sztuczne”. Butelka trafia do śmieciarki zmieszana z puszkami po konserwach, aluminiowymi wieczkami, kartonami po mleku i sokach (Tetra Pak), brudnymi kubeczkami po jogurtach, folią bąbelkową i reklamówkami. Chaotyczna mieszanka trafia do serca systemu – Regionalnej Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK).
Proces w sortowni przypomina zautomatyzowaną fabrykę. Po dotarciu na miejsce, odpady przechodzą wieloetapową selekcję.
Sortowanie Wstępne: Rozerwane worki trafiają na taśmociąg. Na pierwszym etapie pracownicy manualnie wyciągają największe „zanieczyszczenia” – wiadra, doniczki, duże kawałki folii i odpady gabarytowe, które mogłyby zatrzymać lub uszkodzić maszyny.
Sita Bębnowe: Następnie strumień odpadów wpada do gigantycznych, obrotowych sit sortujących je pod względem wielkości.
Separatory Magnetyczne: Taśmociąg przechodzi pod potężnymi elektromagnesami. Z impetem wyciągają ze strumienia wszystkie metale żelazne – głównie stalowe puszki po konserwach i zakrętki od słoików.
Separatory Wiroprądowe: To kluczowy moment dla aluminium. Specjalny wirnik magnetyczny indukuje w lekkim aluminium prądy wirowe. Zgodnie z prawami fizyki, wytwarza pole magnetyczne przeciwne do wirnika. W efekcie „odstrzeliwuje” puszki po napojach z taśmy na osobną linię.
Separatory Optyczne: To najważniejszy etap dla plastiku. Skaner „strzela” wiązką światła w każdy przelatujący obiekt. Każdy typ polimeru (PET, HDPE, PP, PVC, PS) odbija wiązkę w charakterystyczny sposób.
Problemy w Sortowni – Dlaczego Część Odpada?
Niestety, w rzeczywistości system jest bardzo wrażliwy na błędy ludzkie i ekonomię. Wiele butelek i opakowań nigdy nie przechodzi tej ścieżki pomyślnie.
Zanieczyszczenie. Jeśli butelka PET jest w połowie pełna soku, mleka lub (co gorsza) oblepiona majonezem, czujnik może popełnić błąd. Źle odczyta materiał lub uzna go za zbyt zanieczyszczony. Brudne opakowania obniżają jakość. Strumień odpadów jest po prostu zbyt szybki, by pracownik manualny mógł każdą butelkę opróżnić.
Złe Połączenia Materiałów. Separator rozpoznaje jeden materiał na raz. Jeśli wyrzucimy plastikową zabawkę z wbudowaną na stałe baterią, maszyna może ją błędnie zakwalifikować.
Brutalna Ekonomia. Sortownia to nie fundacja charytatywna. Zarabia na sprzedaży posortowanych bel surowca. Jeśli na dany typ plastiku nie ma rynku zbytu lub cena jest tak niska, że koszty sortowania (energia, praca ludzka, amortyzacja maszyn) przewyższają zysk – nikt go nie będzie sortował. To dlatego większość styropianu i opakowań z PVC, mimo że teoretycznie nadają się do recyklingu, w praktyce trafia do frakcji resztkowej.
Zakład Recyklingu PET – Prawdziwe „Nowe Życie”
Butelka sprasowana w beli z tysiącami innych, trafia w końcu do wyspecjalizowanego zakładu recyklingu PET. Rusza prawdziwa transformacja z odpadu w surowiec.
Rozdarcie Bel i Mielenie: Butelki trafiają do potężnych młynów. Pocięte na małe kawałki są wciąż brudne, wymieszane z resztkami papierowych etykiet oraz posiekanymi nakrętkami.
Pralnia (Separacja Flotacyjna). Mieszanka trafia do ogromnych wanien flotacyjnych wypełnionych wodą. Płatki PET mają gęstość większą niż woda (ok. 1.3-1.4 g/cm³), dlatego toną. Płatki z nakrętek i etykiet (PP i HDPE) mają gęstość mniejszą niż woda (ok. 0.9 g/cm³), dlatego unoszą się na powierzchni. Proste maszyny zbierają pływające PP/HDPE z powierzchni (to również cenny surowiec!), a czyste płatki PET wyciąga z dna wanny.
Mycie Chemiczne i Suszenie: Czyste płatki PET są następnie myte w gorącej wodzie (ok. 80-90°C) z dodatkiem detergentów i sody kaustycznej. Proces usuwa resztki kleju, napojów, brud i inne zanieczyszczenia.
Granulacja: Czyste, suche płatki są topione w wysokiej temperaturze, przeciskane przez system filtrów (wyłapują ostatnie zanieczyszczenia, np. drobiny aluminium) i formowane w cienkie nitki natychmiast chłodzone i cięte na małe granulki. Granulat to pełnowartościowy surowiec gotowy do sprzedaży i nowego życia.
Pamiętajmy ze mamy wybór. Zamiast kupować jednorazówki, możemy filtrować kranówkę i postawić na opakowania wielorazowe. Jak wdrożyć dobre nawyki? Sprawdź na https://dafi.pl/blog/.